CÔNG DỤNG VÀ GIÁ TRỊ CỦA MỘC HOA TRẮNG MÀ BẠN CHƯA BIẾT

Cây mộc hoa trắng thuộc họ Trúc đào, có tên khoa học là Holarrhena antidysenterica wall, là một loại dược liệu quý có thành phần hóa học đa dạng và dược tính cao. Trong đó, thông dụng nhất là chữa kiết lỵ và viêm địa tràng. Hãy cùng Y Phúc khám phá Mộc hoa trắng trong bài viết dưới đây.

Đặc điểm của cây mộc hoa trắng

Mộc hoa trắng là một cây thuốc nam quý, cây to hay nhỏ còn phụ thuộc vào nơi cây sinh sống, có thể cao tới khoảng 13m. Đây là một loại cây bụi rụng lá, thân gỗ. Cành cây nhẵn hoặc có mang nhiều lông tơ màu nâu đỏ, trên bề mặt cành có chứa nhiều bì khổng trắng, phần sẹo lá còn sót lại sẽ nổi hẳn lên.

Lá mọc đối và gần như không có cuống cũng không có lá kèm, hình bầu dục, cả phần đầu và đáy đều có thể tròn hoặc nhọn. Chiều dài lá khoảng 12 – 15cm, rộng khoảng từ 4 – 8cm, mặt lá bóng có màu xanh lục nhạt.

Hoa của cây có màu trắng, mọc thành từng chùm hình ngù ở đầu cành hoặc kẽ lá. Cây nở hoa vào khoảng tháng 3 đến tháng 7. Quả màu nâu có vân dọc hơi hình cung dài khoảng 15 – 30cm và rộng chỉ từ 5 – 7mm. Mùa quả khoảng từ tháng 6 đến tháng 12.

Thời điểm thu hoạch hạt thích hợp nhất là khi quả đã chín già lúc mùa đông. Trong quả chứa nhiều hạt dài 10 – 20mm, rộng khoảng 2,5mm và dày khoảng 1 – 1,5mm màu nâu nhạt. Đáy hạt tròn với phần đầu hơi hẹp lõm một mặt và trên mặt còn có một đường màu trắng hơi nhạt. Chùm lông của hạt dài 2 – 4,5cm có màu hơi hung. 

Vì cùng thuộc họ Trúc đào nên cây mộc hoa trắng thường rất dễ bị nhầm lẫn với cây Lòng mức (cây Sapoche). Tuy nhiên, đặc điểm dược lý và đặc tính dược liệu của hai loại cây này không giống nhau nên không thể thay thế được nhau.

Bộ phận dùng của mộc hoa trắng 

Hạt và vỏ cây là 2 bộ phận chính được sử dụng làm thuốc. Ngoài ra, lá cây cũng có nhiều hoạt chất có tác dụng điều trị hiệu quả.

Để thu hái dược liệu mộc hoa trắng, bạn nên chọn mùa thu đông vì khi ấy quả đã chín già, có thể dùng dạng tươi để điều trị hoặc đi phơi hay sấy khô để bảo quản được lâu hơn. Khi dược liệu được sơ chế khô, để giữ được lâu nhất cần đặt vào trong các túi kín và bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Thành phần hóa học trong mộc hoa trắng

Từ vỏ và hạt cây người ta đã chiết xuất các alkaloid có nhiều công dụng có ích như conessin, conesinidin, conkurchin, holarhenin, kurchine, holarrhemine…

Trong vỏ cây chứa 2% các alkaloid trong có consenin. Conessin là alkaloid gây tác dụng dược lý chính của cây và chiếm 2% hoạt chất trong vỏ cây. Trong hạt có từ 36-40% dầu và 0,025% alkaloid.

Công dụng của cây mộc hoa trắng

1. Chữa bệnh tiêu chảy và kiết lỵ

Cây mộc hoa trắng nổi tiếng với tác dụng điều trị tiêu chảy và kiết lỵ. Các hoạt chất trong vỏ cây, đặc biệt là holarrhenine, giúp ức chế sự sản xuất và bài tiết độc tố của vi khuẩn trong ruột, giảm độc lực của các chủng vi khuẩn gây độc tố ruột. Do đó, mộc hoa trắng có tác động hiệu quả lên nhiều giai đoạn tiêu chảy.

Ngoài ra, nước sắc từ cây mộc hoa trắng còn có tác dụng lên nhiều vi khuẩn khác như lỵ, tụ cầu.. giúp ngăn ngừa bệnh viêm đại tràng.

2. Giảm tình trạng đái tháo đường

Chiết xuất etanolic từ hạt mộc hoa trắng được nghiên cứu rộng rãi về hoạt tính giảm tình trạng đái tháo đường. Với liều từ 250 -300 mg/kg, dịch chiết của nó thể hiện sự ức chế hoạt động của alpha glycosidase. Do đó, làm giảm sự hấp thụ carbohydrate từ ruột, ngăn cản sự tăng đường huyết sau ăn.

Ngoài hạt, chiết xuất từ lá mộc hoa trắng cũng có đặc tính giảm nguy cơ đái tháo đường khi dùng trong 21 ngày liên tục ở liều 400 mg/kg.

3. Chống ung thư

Chiết xuất ethanol của mộc hoa trắng cũng đã cho thấy khả năng chống lại các tế bào ung thư phổi, đại tràng, gan, buồng trứng, cổ tử cung, miệng, hệ thần kinh…

Ngoài ra, mộc hoa trắng còn được nghiên cứu những hoạt tính như chống co thắt, gây độc tế bào, chống lại gốc tự do, làm hạ huyết áp, chậm nhịp tim…

4. Hỗ trợ tiêu hóa

Tinh dầu và các hợp chất từ cây mộc hoa trắng có tác dụng kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi và khó tiêu.

5. Kháng viêm, kháng khuẩn

Với tính kháng viêm mạnh, cây mộc hoa trắng thường được sử dụng để điều trị các vết thương nhiễm trùng hoặc viêm loét.

6. Hỗ trợ điều trị nhiễm ký sinh trùng đường ruột

Conessin có trong vỏ cây và hạt của cây mộc hoa trắng có khả năng diệt trừ giun, lỵ amip, tác dụng đến cả kén của ký sinh trùng. Để có được hiệu quả như vậy nhờ vào khả năng ức chế tăng trưởng, khử trùng và chống ăn mòn của Conessin.

7. Giảm đau và thư giãn

Tinh dầu tự nhiên từ cây mộc hoa trắng giúp thư giãn cơ thể, giảm đau và giảm căng thẳng.

Lưu ý khi sử dụng cây mộc hoa trắng

Nên sử dụng cây mộc hoa trắng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, thầy thuốc đông y uy tín hoặc người có chuyên môn.

Chưa có đầy đủ thông tin về việc sử dụng mộc hoa trắng trong thời kỳ mang thai và cho con bú. Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi dùng thảo dược này.

Hết sức thận trọng khi dùng dược liệu này cho trẻ nhỏ, không dùng mộc hoa trắng cho trẻ em dưới 3 tuổi.

Cây mộc hoa trắng không chỉ là một món quà từ thiên nhiên mà còn là một loại dược liệu quý giá trong việc điều trị các bệnh. Với những lợi ích vượt trội, cây mộc hoa trắng đang ngày càng được quan tâm và nghiên cứu sâu rộng hơn trong cả y học cổ truyền và hiện đại.