NGỦ THẤT THƯỜNG CÓ THỂ TĂNG NGUY CƠ SA SÚT TRÍ TUỆ
- Người viết: Admin lúc
- Sức khỏe mỗi ngày
- - 0 Bình luận
Chúng ta thường nghe về lợi ích của giấc ngủ đủ và chất lượng, nhưng ít ai nghĩ đến hậu quả nghiêm trọng của việc ngủ không đều đặn. Một trong những cảnh báo đáng lo ngại từ các nghiên cứu khoa học gần đây là việc ngủ thất thường có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ – một vấn đề liên quan đến suy giảm nhận thức và trí nhớ.
Tại sao giấc ngủ đều đặn lại quan trọng?
Giấc ngủ đóng vai trò rất quan trọng trong việc tái tạo não bộ, cải thiện khả năng ghi nhớ và tập trung. Khi chúng ta ngủ, các tế bào não có thời gian phục hồi, đồng thời loại bỏ các chất độc hại tích tụ trong quá trình hoạt động hàng ngày.
Nếu giấc ngủ bị gián đoạn hoặc không đều đặn, quá trình này sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến nguy cơ cao hơn về các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer hoặc sa sút trí tuệ.
Ngủ đủ giấc có thể mang lại rất nhiều lợi ích, cụ thể giấc ngủ đủ có thể giúp bạn:
- Ít bị ốm hơn
- Duy trì ổn định được cân nặng khỏe mạnh
- Giảm nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng với một số bệnh như đái tháo đường, bệnh tim, huyết áp cao
- Giảm căng thẳng lo âu và cải thiện trạng thái tâm trạng của bạn
- Suy nghĩ rõ ràng hơn và làm tốt hơn trong trường học và tại nơi làm việc
- Hòa đồng hơn với mọi người
- Đưa ra quyết định đúng đắn và tránh nguy cơ tai nạn giao thông, tai nạn lao động và sai sót trong công việc
Ngủ thất thường ảnh hưởng đến não bộ thế nào?
- Giảm khả năng tái tạo tế bào thần kinh
Giấc ngủ chất lượng là thời gian để não tái tạo tế bào thần kinh mới, đặc biệt là ở vùng hippocampus - khu vực quan trọng trong việc lưu trữ ký ức và học tập. Ngủ thất thường làm gián đoạn quá trình này, gây ra suy giảm nhận thức và khả năng tư duy linh hoạt.
- Tích tụ protein amyloid và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Giấc ngủ không đủ hoặc thất thường có thể làm tăng tích tụ protein amyloid trong não. Đây là dấu hiệu điển hình của bệnh Alzheimer, khi protein này hình thành các mảng bám gây cản trở hoạt động của tế bào thần kinh, tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa thần kinh.
Vậy nên, việc mất ngủ, thiếu ngủ trong thời gian dài làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và sa sút trí tuệ khi về già.
- Suy giảm chức năng nhận thức
Ngủ không đều khiến não không đủ thời gian để sắp xếp và củng cố thông tin mới. Điều này làm giảm khả năng học hỏi, tư duy, xử lý thông tin và ghi nhớ.
Những người thường xuyên không ngủ đủ giấc có thể gặp khó khăn khi làm việc, nhất là làm nhiều việc cùng một lúc. Sự suy giảm khả năng tập trung và nhận thức khiến người thiếu ngủ dễ mắc sai lầm hơn, làm tăng nguy cơ xảy ra tai nạn nơi làm việc hoặc trong lúc điều khiển phương tiện giao thông.
- Mất cân bằng hormone và điều chỉnh nhịp sinh học
Rối loạn giấc ngủ gây ra sự thay đổi trong mức hormone, đặc biệt là melatonin – hormone giúp điều chỉnh chu kỳ ngủ - thức của cơ thể, sẽ không được sản xuất đúng cách, dẫn đến tình trạng ngủ không sâu.. Việc mất cân bằng này có thể ảnh hưởng đến các hormone điều chỉnh cảm xúc và căng thẳng, gây ra tình trạng lo âu và trầm cảm.
- Giảm chức năng miễn dịch cơ thể
Giấc ngủ và hệ thống miễn dịch có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Trong khi ngủ, cơ thể sản xuất các protein quan trọng liên quan đến chức năng miễn dịch và tình trạng viêm (ví dụ cytokine). Điều hòa miễn dịch trong khi ngủ có thể giúp phục hồi và chữa lành vết thương hoặc chống lại nhiễm trùng. Giấc ngủ chất lượng sẽ duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh.
Ngược lại, thiếu ngủ kéo dài có thể tác động tiêu cực đến phản ứng miễn dịch của cơ thể, làm tăng khả năng nhạy cảm với nhiễm trùng và giảm phản ứng miễn dịch đối với việc tiêm chủng. Thiếu ngủ được cho là có thể dẫn đến tình trạng viêm dai dẳng ở mức độ thấp, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thần kinh và gây suy giảm miễn dịch.
Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy người bị thiếu ngủ ít phản ứng với vắc xin cúm và dễ bị các bệnh nhiễm trùng hơn (như cảm lạnh, cảm cúm…).
- Giảm khả năng giải quyết vấn đề và ra quyết định
Não cần thời gian nghỉ ngơi đều đặn để phân tích, xử lý thông tin và đưa ra quyết định. Ngủ thất thường làm suy giảm khả năng xử lý thông tin nhanh chóng, dẫn đến khó khăn trong việc ra quyết định chính xác, tăng nguy cơ mắc sai lầm.
- Rối loạn cảm xúc và tình trạng căng thẳng
Ngủ không đều gây ra rối loạn về cảm xúc, tăng mức độ căng thẳng, lo âu và thậm chí dẫn đến trầm cảm. Não bộ không được nghỉ ngơi đầy đủ sẽ khó quản lý các trạng thái cảm xúc phức tạp, dễ dẫn đến tình trạng thay đổi tâm trạng thất thường.
Kết quả của các nghiên cứu khoa học
Một nghiên cứu từ Đại học Brigham và Bệnh viện Phụ nữ tại Mỹ cho thấy những người có thói quen ngủ không đều đặn có nguy cơ mắc các bệnh về trí nhớ và nhận thức cao hơn người ngủ đều đặn. Những người ngủ ít hơn hoặc nhiều hơn mức khuyến nghị (7-9 giờ mỗi đêm) và có thời gian ngủ thất thường dễ bị suy giảm trí nhớ, giảm khả năng học hỏi và tăng nguy cơ mắc các bệnh thần kinh.
Theo một nghiên cứu được hỗ trợ một phần bởi Viện Lão hóa Quốc gia (NIA) của NIH, đăng trên tạp chí Nature Communications, chỉ ngủ 5 giờ/đêm có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ lên tới 30% đối với người lớn trên 50 tuổi.
Giáo sư Roger Wong, thuộc khoa y tế công cộng và y tế dự phòng tại Đại học Y khoa Upstate (Đại học Bang New York), là một trong những tác giả của nghiên cứu. Ông giải thích rằng 60-80% các trường hợp sa sút trí tuệ là do bệnh Alzheimer gây ra. Dấu hiệu của căn bệnh này là sự tích tụ của một loại protein độc hại trong não gọi là "mảng bám". Mà ngủ không đủ giấc làm tăng sự tích tụ mảng bám đó. Đã có nghiên cứu được thực hiện ở cả loài gặm nhấm và con người chỉ ra rằng giấc ngủ là điều cần thiết để thoát khỏi mảng bám này khi chúng ta ngủ. Chính vì vậy, chất lượng và thời lượng giấc ngủ rất quan trọng.
Theo các nhà nghiên cứu, kết quả trên cho thấy tầm quan trọng của việc ngủ đủ và đều đặn. Ngủ thất thường có thể làm rối loạn đồng hồ sinh học bên trong cơ thể, làm tăng nguy cơ huyết áp cao, bệnh tiểu đường, mỡ máu cao và béo phì. Khi kết hợp lại, các yếu tố này có thể làm tổn thương mạch máu và gây viêm trong não, kéo theo nguy cơ thoái hóa thần kinh và sa sút trí tuệ.
Đối tượng có nguy cơ cao nhất
- Người làm việc theo ca: Những người phải thay đổi ca làm việc thường xuyên hoặc làm việc vào ban đêm có nguy cơ cao bị rối loạn nhịp sinh học, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ.
- Người cao tuổi: Theo thời gian, giấc ngủ của người cao tuổi trở nên ngắn hơn và không ổn định, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến trí não.
- Người thường xuyên chịu stress: Căng thẳng kéo dài có thể gây rối loạn giấc ngủ, làm giảm chất lượng giấc ngủ và tăng nguy cơ suy giảm nhận thức.
Làm thế nào để bảo vệ não bộ qua giấc ngủ?
Duy trì lịch ngủ đều đặn: Hãy cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần. Điều này giúp cơ thể điều chỉnh nhịp sinh học, cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Tránh caffeine và chất kích thích: Hạn chế sử dụng đồ uống chứa caffeine và tránh ăn quá nhiều trước khi ngủ, đặc biệt là vào buổi tối.
Tạo môi trường ngủ lý tưởng: Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh, tối và mát mẻ để tạo điều kiện cho giấc ngủ sâu và ngon giấc.
Tập thể dục đều đặn: Thói quen tập thể dục không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Thư giãn trước khi ngủ: Thực hiện các bài tập thư giãn như yoga, thiền, hoặc đọc sách để giảm căng thẳng và dễ dàng đi vào giấc ngủ.
Giấc ngủ là yếu tố quan trọng không chỉ đối với sức khỏe thể chất mà còn ảnh hưởng lớn đến não bộ và tinh thần. Ngủ thất thường không chỉ khiến bạn mệt mỏi mà còn tiềm ẩn nguy cơ cao gây ra những vấn đề nghiêm trọng như sa sút trí tuệ. Hãy ưu tiên giấc ngủ và giữ cho nhịp sinh học của bạn ổn định để bảo vệ sức khỏe bạn nhé!
Viết bình luận
Bình luận